YAHUDİ MİSİNİZ?
Atalarınız sizin genlerinizde yüzyıllar sonra bile bulunabilecek izler bırakmışlardır. Dolaysıyla çok uzun zaman öncesine ait bir akrabanızı veya genetik yakınlığınız olan insanları tespit edebilirsiniz. DNA testi ile Aşkenazi veya Seferad olup olmadığınızı, hatta Levi (veya Kohen) soyundan olma ihtimalinizi araştırabilirsiniz. Veritabanındaki benzer kayıtlarla karşılaştırarak genetik anlamda yahudilik olasılığı ortaya çıkarılabilir.
Yahudi kaynaklarına göre Hz. İbrahim 3800 yıl önce yaşamıştır. İki eşinden birer çocuğu olmuştur; İshak ve İsmail. İshak’ın oğlu Yakup’a ‘İsrail’ adı verilmiştir. Tanakh’ta anlatıldığına göre Yakup dayısının iki kızıyla evlendi, onlar da birer cariyelerini kendisine verdiler. Yani İsrail soyu toplam dört anneden devam etmektedir, bunların ikisi kardeş olduğu için aynı haplogruptan olmaları gerekir. Bu da en fazla üç mtDNA haplogrubu anlamına gelir.
DNA testleri bugün kendisini Yahudi olarak tanımlayanların soyunun pekçok anne ve babadan devam ettiğini gösteriyor. Yahudi toplumları yüzyıllar boyu farklı ülkelerde yaşamış olmaları nedeniyle bulundukları coğrafyaya göre haplogrup oranları değişmektedir.
Aşkenazilerin mtDNA haplogrupları aşağıdadır. Seferadlar da aynı haplogruplardan olup oranları biraz farklıdır. Aslında Aşkenazilerin de oranları bölgelere göre değişmektedir, bu yüzden net bir rakam veremiyoruz.
K %31-40
H %14-27
N1b % 6-10
J % 9-10
HV % 8-12
U % 5-7
T % 3-7
W % 2-3
On binlerce yıl önce oluşmuş bu haplogrupların alt gruplarını da dikkate alırsak bugünkü Yahudi nüfusu belki de yüzlerce kadından devam etmektedir. İki bin yıl gibi uzun bir süre dünyanın dört bir yanına dağılmış bir toplumda karışımlar olması doğaldır. Özellikle Musevi dinini kabul eden Hazar İmparatorluğu ile birlikte farklı uluslardan pek çok insan Yahudi kimliğiyle Avrupa’da yaşamaya devam etti. Oysa bunlar Yakup Peygamber veya O’nun dört eşinden doğanlar değildi, sadece din olarak Museviliği benimsemiş farklı milletlerden insanlardı.
Ancak yine de bu farklı haplogruplar içinde "K" göze çarpmaktadır. Sadece en yüksek oranı oluşturması değil, üç alt grubun çoğunlukla Yahudilerde görülmesi önemlidir:
K1a1b1a
K1a9
K2a2
Bu üç haplogrup Yahudi olmayanlarda çok az bulunmaktadır. Bu da Yahudilerin önemli bir bölümünün yaklaşık 100 jenerasyon önce 3 mtDNA haplogruptan geldiğini göstermektedir. Bu Tanakh’la uyumlu bir sonuçtur. Ama buradan DNA testi Tanakh’ın doğruluğunu veya yanlışlığını kanıtladı gibi bir sonuç çıkarılmamalıdır. Bilimsel açıdan üç haplogrup, onlarca kadın anlamına da gelebilir, sadece 3 kadın da olabilir.
Hz. Yakup’un iki cariyesi farklı haplogruplardan ise, kardeş olan iki eşi de aynı haplogruptandır. Dolaysıyla 3 mtDNA haplogrubu Yahudi geleneğindeki anlatımla uyumludur. Elbette Musevi cemaati bu konuda farklı düşünebilir, ayrı bir yorum getirebilirler.
Baba tarafına gelince yine oldukça karışık bir tablo görüyoruz:
J1 % 17-24
J2 % 15-23
E1b % 17-20
G % 7
Q1b % 5-7
R1b % 11
R1a % 7-12
Yahudiler üzerinde yapılan dört temel araştırmadan elde edilen sonuçlar birbirine yakındır. En çok görülen gruplar J1 ve J2'dir.
Kohen’lerin ortak bir erkek atalarının olup olmadığı araştırıldı. Y-Kromozom Harun adı verilen bu kişinin en yakın ortak ata (MRCA - The Most Recent Common Ancestor) olması durumunda kutsal metinlerde sözü edildiği gibi soylarının tek erkekten geldiği kanıtlanmış olacaktı. Kohen İbranice "kâhin" anlamına gelen bir sözcüktür. Hz. Musa Peygamberin kardeşi Harun’un soyundan gelenlere dini işleri yönetme yetkisi, yani bir çeşit rahiplik statüsü verildiği için Kohen olarak adlandırılmışlardır. Aslında Levi kabilesine mensupturlar. Eğer Kohen’lerin tümü tek bir atadan geliyorsa bu kişi y-kromozom Harun veya Levi (Yakup Peygamberin 12 oğlundan biri) olabilir.
İşte bu amaçla yapılan araştırmada Kohen’lerde 6 STR marker tespit edildi. Ancak bu tek başına Yahudilere özel bir genetik marker değildir, başka halklarda da görülür. J1c3 (J-P58) alt grubundan olan Kohen’lerin neredeyse yarısı birbiriyle oldukça yakın akrabadır. Yani 3000-4000 yıl öncesinde ortak bir atalarının olması mümkündür.
Bilimsel açıdan kesin bir kanıt olmasa da İbrahim Peygamberin J1c3 haplogrubundan olması yüksek ihtimaldir.